Dù được hỗ trợ lãi xuất để mua lúa tạm trữ nhưng Hiệp hội Lương thực Việt Nam vẫn than rằng các doanh nghiệp thuộc hiệp hội gặp khó vì mua giá cao, bán giá thấp (?!)
Câu trả lời về việc ai được hưởng lợi trong chính sách thu mua tạm trữ lúa, gạo vẫn chưa được giải đáp thỏa đáng tại cuộc họp báo về kết quả mua tạm trữ lúa, gạo vụ đông xuân 2012-2013 tại ĐBSCL do Bộ NN-PTNT tổ chức sáng 14-5 ở Hà Nội.
Bộ NN-PTNT cho biết vụ đông xuân năm 2012-2013, ĐBSCL gieo trồng 1,5 triệu ha lúa với sản lượng thu hoạch 10,4 triệu tấn lúa. Giá thu mua lúa thấp hơn cùng kỳ năm trước, cụ thể đầu tháng 2, lúa IR50404 khô tại ruộng chỉ từ 4.900 -5.100 đồng/kg; lúa hạt dài khoảng 5.300-5.400 đồng/kg và có xu hướng giảm xuống dưới giá định hướng. Trước tình hình trên, Thủ tướng Chính phủ đã cho mua tạm trữ 1 triệu tấn quy gạo vụ đông xuân năm 2012 - 2013 ở ĐBSCL, thời hạn mua từ ngày 20-2 đến 31-3.
Trả lời về việc ai được hưởng lợi theo cơ chế thu mua tạm trữ lúa gạo hiện nay, ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), nói Chính phủ, các bộ, ngành cũng như VFA đang tìm một chính sách phù hợp để làm sao giúp nông dân hưởng lợi tốt nhất, hưởng lợi trực tiếp đồng thời làm sao để sản phẩm của nông dân khi thu hoạch tiêu thụ được dễ dàng, được giá. Tuy nhiên, ông Phong thừa nhận dù đã cố gắng nhưng vẫn chưa tìm được giải pháp để đạt được mong muốn đó vì “lực” của chúng ta yếu quá, không có đủ tiền (?!)
Đánh giá về chính sách hưởng lợi, ông Trương Thanh Phong cho rằng VFA thu mua lúa tạm trữ được hỗ trợ lãi suất 3 tháng nhưng từ năm 2012 đến nay, doanh nghiệp (DN) luôn gặp khó vì khi mua thì giá cao nhưng khi bán thì giá thấp. Ở vụ đông xuân, so chênh lệch giá từ lúc mua tạm trữ đến thời điểm tồn kho hiện nay thì DN đang lỗ hơn 30 USD/tấn trong khi nông dân chỉ bị giảm 5,4- 6,8 USD/tấn so với cùng kỳ năm 2012.
Nông dân lợi hơn nếu địa phương mua tạm trữ
Ông Nguyễn Thanh Hùng, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Hậu Giang, cho rằng nên giao việc tạm trữ lúa gạo lại cho các địa phương. Sản lượng hằng năm tại Hậu Giang từ 1 triệu-1,2 triệu tấn lúa nhưng mỗi năm, VFA giao thu mua tạm trữ cao nhất chỉ tương đương 50.000 tấn lúa, như vậy là quá thấp. Theo ông Hùng, từng địa phương sẽ biết nông dân trong tỉnh thu hoạch lúc nào để thu mua tạm trữ, khắc phục tình trạng giao tạm trữ trễ thường gặp khi VFA làm. Điều băn khoăn của các địa phương là VFA mới chỉ “trả dây cương” trong phân bổ chỉ tiêu tạm trữ gạo mà vẫn giữ quyền phân bổ chỉ tiêu xuất khẩu khiến nhiều DN tạm trữ lúng túng, vì nếu tạm trữ nhiều mà xuất khẩu không bao nhiêu sẽ dẫn tới lỗ nặng.
Ông Huỳnh Văn Gành, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Kiên Giang, cho biết nếu Chính phủ giao quyền thu mua tạm trữ lúa gạo cho các tỉnh sẽ giúp tình hình được cải thiện hơn bởi cách làm hiện nay của VFA không đáp ứng mong mỏi của người trồng lúa khi mà giá cả vẫn luôn bấp bênh, lợi nhuận thấp, nông dân thiệt hại nặng khi VFA thu mua quá chậm. Để bảo đảm an ninh lương thực, Chính phủ giao trách nhiệm cho Cục Dự trữ chỉ đạo giao chỉ tiêu cụ thể cho từng tỉnh, số còn lại dùng cho xuất khẩu. Các tỉnh cũng có trách nhiệm với Chính phủ trong việc tìm đầu ra cho sản phẩm, chủ động hơn trong việc thu mua lúa trong dân để tạm trữ, nông dân cũng không còn lo sợ lúa rớt giá vào đầu vụ hay giữa vụ.